Knotgroep De Ronde Venen doet allerlei werkzaamheden op het gebied van landschapsonderhoud, zoals het knotten van bomen (wilgen, elzen, meidoorn, etc.), maar ook snoeien van hoogstamfruitbomen op diverse lokaties in het buitengebied van de gemeente De Ronde Venen in het westen van de provincie Utrecht. Het is allemaal vrijwilligerswerk en van onze ‘opdrachtgevers’ krijgen wij een vergoeding om gereedschap aan te schaffen en dit goed te onderhouden en om cursussen te volgen (bijvoorbeeld motorzagen, EHBO en ARBO, fruitbomen snoeien).
Sinds begin 2013 zijn wij een stichting.

Ons werkseizoen loopt van ongeveer begin november tot eind maart, de periode wanneer de sapstroom in de bomen tot stilstand is gekomen en de bomen het minst te lijden hebben van snoeiwerk. Dat is heerlijk met elkaar werken in de buitenlucht, of het nu een strak blauwe lucht is, misschien wat regenachtig of vrieskou: actief bezig zijn in de natuur is gezond en houd je warm.

Wij werken om de 14 dagen op de zaterdag, vanaf ongeveer 9 uur tot een uur of half 3. Uiteraard wordt de tijd genomen voor een koffiepauze en een lunchpauze met soep. Per seizoen wordt er een werkschema samengesteld in overleg met natuurorganisaties, recreatieschap en particuliere landeigenaren. Elk jaar komen we daardoor op andere plekken, waardoor je de eigen omgeving nog beter leert kennen. Per zaterdag is er meestal een groep van ongeveer 25 vrijwilligers actief, in wisselende samenstelling.

Voor het actuele werkschema, klik hier

Het snoeiwerk gebeurt vooral met de hand, dus met handzagen, takkenscharen, snoeischaren en hiepen. Voor wat groter werk zijn er een paar motorzagen, die alleen door gediplomeerde vrijwilligers mogen worden gebruikt. Ook beschikken we over een aantal helmen, ladders en touwen en uiteraard EHBO-set. Dit gereedschap is ter plaatse op de werkplek aanwezig. Zorg zelf voor goede werkkleding, dikke werkhandschoenen, laarzen of stevige waterdichte schoenen (met eventueel veiligheidsneus) , lunchpakket en een mok/beker met lepel. Neem gerust familie, vrienden, kennissen en buren mee! Ter plaatse wordt instructie gegeven wat er allemaal gedaan moet worden en hoe het gesnoeide hout moet worden verwerkt (o.a. maken van takkenrillen of beschoeiing).

Waarom doen we vrijwillig landschapsonderhoud?

Door schaalvergroting en intensivering in de agrarische bedrijven in de 2e helft van de vorige eeuw kwamen boeren in tijdnood. Daardoor konden ze te weinig of geen weinig tijd besteden aan het onderhoud van de bomen rond hun erven. Bovendien hadden ze zelf het hout niet meer nodig als brandhout of oeverbeschoeiing. Takken van knotwilgen werden niet op tijd afgezaagd, waardoor ze te zwaar werden en afbraken. Hierdoor gingen veel knotwilgen verloren. Geriefbosjes werden als hinderlijk ervaren en om kosten van onderhoud te besparen verdwenen ze liefst geheel uit het landschap.

Veel natuur- en milieumensen zagen dit met lede ogen gebeuren en besloten om als vrijwilligers dit noodzakelijke landschapsonderhoud zelf ter hand te nemen.
De milieuvereniging Leefbaar Mijdrecht Wilnis (LMW) richtte daarom in 1973/1974 een knotgroep op die werkzaam is in De Ronde Venen en omgeving. Ook in de omliggende gemeenten zijn dergelijke vrijwilligersgroepen actief met landschapsonderhoud, zoals in Uithoorn, Stichtse Vecht, Nieuwkoop en Woerden, gesteund door o.a. Landschap-Erfgoed Utrecht als overkoepelende organisatie.
Intussen is het meeste achterstallig onderhoud aan de knotwilgen ingelopen, maar de takken van de knotwilg moeten om de 4 à 5 jaar worden afgezaagd om de bomen te behouden. Knotwilgen zijn dus eigenlijk “cultuur”-bomen. Zij staan fier in ons landschap, accentueren waterlopen en houden soms de wat minder mooie elementen in het landschap uit het zicht. Er is dus nog genoeg werk te doen!

Wat ook zo bijzonder is in ons landschap zijn de hoogstamfruitbomen in de boerenboomgaardjes. Vooral de bloesem in de lente en de berijpte takken in de winter zijn een lust voor het oog. Deze hoogstammen zijn tegenwoordig niet meer economisch rendabel: in o.a. de Betuwe staan in de productieboomgaarden allemaal laagstamfruitbomen die eenvoudiger en dus goedkoper te bewerken en te plukken zijn. En de prachtige hoogstamfruitbomen werden daar destijds zelfs gerooid met subsidie (!).
Gelukkig zijn veel hoogstamfruitboomgaardjes rond boerderijen behouden, hoewel de bewoners niet altijd weten hoe ze deze appel- en perenbomen moeten snoeien of daar geen tijd voor hebben.
Onze knotgroep helpt bij het onderhouden van een aantal van deze boomgaardjes in De Ronde Venen. Een aantal van onze vrijwilligers heeft hiervoor snoeicursussen gevolgd om te weten hoe je dit moet doen. Ook hoe je nieuwe hoogstamfruitbomen in de goede vorm moet snoeien.

Dit zijn een paar van de belangrijkste werkzaamheden die we verrichten om het ons omringende landschap in stand te houden en (verder) te verfraaien. En daar is de natuur ook mee gebaat. Maar er is nog meer te doen, o.a. meidoornhagen snoeien, elzen op kniehoogte afzagen, ((boeren)geriefbosjes bijhouden en afgezaagde takken natuurvriendelijk verwerken.